ΠΡΟΒΙΟΤΙΚΟ, ΠΡΕΒΙΟΤΙΚΟ, ΣΥΝΒΙΩΤΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΙΟΤΙΚΟ – ΙΣΤΟΡΙΑ
ΠΡΟβιοτικά, 1960
Για να λύσουμε τα προβλήματα της δυσβίωσης, πρωτοεμφανίστηκαν τα προβιοτικά. Η ιδέα ήταν να «εισαχθούν» ξένα ωφέλιμα προβιοτικά βακτήρια στον οργανισμό μας αφού τα δικά μας έχουν μειωθεί από τη λήψη αντιβιοτικών ή για διάφορους άλλους λόγους. Φαινόταν ότι οι νέοι «κάτοικοι» θα προσαρμόζονταν στα έντερά μας, μένοντας τελικά εκεί και αποκαθιστώντας έτσι την ισορροπία του μικροβιώματος.
Το προβιοτικό είναι ένα προϊόν που περιέχει ζωντανούς προβιοτικοούς μικροοργανισμούς. Τα προβιοτικά βακτήρια έχουν αντίκτυπο στον οργανισμό, καθώς στις ευνοϊκές συνθήκες των εντέρων, παράγουν σημαντικά ένζυμα, κυτταρικά βιοπροϊόντα και διάφορες βιολογικά δραστικές ουσίες που ονομάζονται μεταβολίτες, απαραίτητοι τόσο για τη δικής τους ευημερία όσο και για την σωστή λειτουργία του οργανισμού συνολικά.
Τα προβιοτικά βακτήρια απομονώνονται από ανθρώπους, ζώα, φυτά, διάφορα προϊόντα διατροφής κ.λπ., και στη συνέχεια καλλιεργούνται (πολλαπλασιάζονται) σε διάφορα υγρά θρεπτικά μέσα σε βιομηχανικές ποσότητες. Εάν τα υγρά προβιοτικά προϊόντα αποξηραίνονται, λαμβάνονται ξηρά προβιοτικά, τα οποία μπορούν να τοποθετηθούν σε ταμπλέτες, να ενθυλακωθούν κ.λπ. Η προσθήκη υγρών ή ξηρών προβιοτικών σε διάφορα άλλα προϊόντα οδηγεί σε διαφορετικά προβιοτικά προϊόντα.
Όμως 30 χρόνια αργότερα, οι γιατροί και οι επιστήμονες πείστηκαν ότι τα προβιοτικά δεν εγκαθίστανται στον οργανισμό μας! Αποδείχθηκε ότι τα ξένα προβιοτικά στελέχη που λαμβάνονται δεν είναι ισοδύναμα με αυτά του ατομικού μικροβιώματος και δεν μπορούν να επιβιώσουν για πολύ στον οργανισμό. Ένας από τους λόγους για αυτό είναι η έλλειψη βιοσυμβατότητας με τα δικά μας μόνιμα βακτήρια και το τοπικό ανοσοποιητικό σύστημα. Το ανοσοποιητικό μας σύστημα, λειτουργώντας με βάση την αρχή του «δικό μου ή ξένο», απορρίπτει τους ξένους μικροοργανισμούς και τους αποβάλλει μέσα σε 1-2 ημέρες. Ακόμη και τα πιο αποτελεσματικά προβιοτικά έχουν μάλλον περιορισμένη και βραχυπρόθεσμη δράση και αποτυγχάνουν να εκκρίνουν, να ζυμώσουν και να συνθέσουν μεταβολίτες που είναι απαραίτητοι για την ευημερία του οργανισμού.
Τα τελευταία χρόνια, προϊόντα που περιέχουν προβιοτικά έχουν κυριολεκτικά κατακλύσει την αγορά. Καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι αναζητούν φυσικούς και μη φαρμακευτικούς τρόπους για να διατηρήσουν την υγεία τους, οι παρασκευαστές ανταποκρίθηκαν προσφέροντας προβιοτικά σε ό,τι είναι δυνατό και αδύνατο να περιέχονται: από γαλακτοκομικά προϊόντα και σοκολατάκια μέχρι σκόνες και ταμπλέτες. Αυτή τη στιγμή, υπάρχει μεγάλος αριθμός προϊόντων με προβιοτικά, που είναι σε θέση να κατακλύσουν ακόμη και τους πιο ευσυνείδητους καταναλωτές. Υπό μια έννοια, η βιομηχανία έχει εξελιχθεί τόσο γρήγορα που πλέον κανείς δεν μπορεί να πει ποια προβιοτικά είναι κάπως ωφέλιμα και ποια είναι απλώς σπατάλη χρημάτων.
ΠΡΕβιοτικά, 1995
Αν δεν δουλεύουν τα ξένα, τότε ας δυναμώσουμε τους δικά μας! Έτσι εμφανίστηκαν τα πρεβιοτικά – «τροφή» για τα βακτήρια μας.
Τα πρεβιοτικά είναι συστατικά τροφίμων – διαλυτές φυτικές ίνες, τα οποία δεν πέπτονται ούτε απορροφώνται στα ανώτερα μέρη του γαστρεντερικού σωλήνα, αλλά ζυμώνονται από το μικροβίωμα του ανθρώπινου παχέος εντέρου και διεγείρουν την ανάπτυξη τη ζωτικότητά και τη λειτουργία του.
Οι κύριοι τύποι πρεβιοτικών είναι: δι- και τρισακχαρίτες, ολιγο- και πολυσακχαρίτες, πολυυδρικές αλκοόλες, αμινοξέα και πεπτίδια, ένζυμα, οργανικά χαμηλού μοριακού βάρους και ακόρεστα ανώτερα λιπαρά οξέα, αντιοξειδωτικά, φυτικά και μικροβιακά εκχυλίσματα κ.λπ.
Τα πρεβιοτικά βρίσκονται στα γαλακτοκομικά προϊόντα, κορν φλέικς, δημητριακά, ψωμί, γογγύλια, ρίζες κιχωρίου, αγκινάρες Ιερουσαλήμ, πράσα, κρεμμύδια, σκόρδο, φασόλια, μπιζέλια, αγκινάρες, σπαράγγια, μπανάνες, φρούτα μπαομπάμπ και πολλά άλλα.
Άλλωστε, αν ταΐζουμε σωστά τα ωφέλημα βακτήρια, αυτά θα πρέπει να δυναμώνουν και να εκτοπίζουν τα βλαβερά.
Σε ένα ισορροπημένο μικροβίωμα του εντέρου, η λήψη πρεβιοτικών έχει νόημα, αλλά σε δυσβιοτικές καταστάσεις, η λήψη πρεβιοτικών είναι αμφισβητήσιμη. Στην εντερική δυσβίωση αφενός μειώνονται τα προβιοτικά βακτήρια και αφετέρου υπάρχει μεγάλος πληθυσμός παθογόνων μικροοργανισμών. Τα βασικά χαρακτηριστικά του μεταβολισμού των περισσότερων βακτηρίων, είτε προβιοτικών είτε παθογόνων, είναι σχεδόν τα ίδια. Επομένως, τα πρεβιοτικά, εκτός από το ότι διεγείρουν την ανάπτυξη του προβιοτικού μικροβιώματος, αποτελούν και ιδανικό περιβάλλον και για την ανάπτυξη παθογόνων μικροοργανισμών. Φαίνεται ότι μαζί με τα ευεργετικά βακτήρια, τα πρεβιοτικά τρέφουν και τα βλαβερά!
Το συμπέρασμα είναι ότι με δυσβιοτικές καταστάσεις του εντέρου, η κατάσταση στην καλύτερη περίπτωση δεν θα αλλάξει και στη χειρότερη – θα επιδεινωθεί. Το πρόβλημα δεν λύνεται.
ΣΥΝβιωτικά, 2000
Πώς μπορούμε να κάνουμε τα προβιοτικά να παραμείνουν στο σώμα μας όσο το δυνατόν περισσότερο; Προέκυψε η ιδέα να «ταΐσουμε τους ξένους». Δηλ. να συνδυάσουμε τα προβιοτικά με τα πρεβιοτικά! Έτσι προέκυψαν τα συνβιωτικά.
Τα συνβιοτικά αφορούν τρόφιμα ή συμπληρώματα διατροφής που συνδυάζουν προβιοτικά και πρεβιοτικά με τη μορφή συνέργειας, όπου και τα δύο μαζί να λειτουργούν δραστικότερα από ότι ξεχωριστά το καθένα.
Η συμβιωτική έννοια εισήχθη για πρώτη φορά ως «μίγματα προβιοτικών και πρεβιοτικών για να επηρεάσουν ευεργετικά τον ξενιστή βελτιώνοντας την επιβίωση εμφυτευμένων ζωντανών προβιοτικών βακτηρίων στο γαστρεντερικό σωλήνα, διεγείροντας επιλεκτικά την ανάπτυξη και/ή ενεργοποιώντας τον μεταβολισμό ενός ή περιορισμένου αριθμού προβιοτικών βακτηρίων που προάγουν την υγεία, βελτιώνοντας έτσι την ευημερία του ξενιστή».
Φαινόταν ότι η λύση θα έδινε τέλος στο ζήτημα της αποκατάστασης της ισορροπίας του μικροβιώματος του εντέρου. Όμως το ανοσοποιητικό σύστημα αναγνώριζε ωστόσο τους «φιλοξενούμενους» και τους αντιμετώπιζε αλύπητα, ενώ σε δυσβιοτικές καταστάσεις του εντέρου, τα πρεβιοτικά, όπως τάιζε τα παθογόνα, συνέχιζε να τους ταΐζει! Σύμφωνα με τα ισχύοντα το 2023, η έρευνα σχετικά με αυτήν την έννοια δεν αποδεικνύει ότι υπάρχει επαρκές όφελος από τη χρήση συνβιωτικών.
Άρα και αυτή η ιδέα κατέληξε μη ικανοποιητική.
ΣΥΝβιωτικά, 2010
Οι επιστήμονες συνέχισαν την έρευνά τους, η οποία οδήγησε στη γέννηση ενός θεμελιωδώς νέου προβιοτικού προϊόντος.
Ας θυμηθούμε. Για ποιο λόγο παίρνουμε προβιοτικά; Για να εκκρίνουν, ζυμώνουν και συνθέτουν στο έντερό μας σημαντικά ένζυμα, κυτταρικά βιοπροϊόντα και διάφορες βιολογικά δραστικές ουσίες που ονομάζονται μεταβολίτες, απαραίτητο τόσο για την ευημερία του μικροβιώματος όσο και για την ευημερία του οργανισμού συνολικά. Για ποιο λόγο παίρνουμε πρεβιοτικά; Για να χρησιμοποιηθούν ως θρεπτικό μέσο από τα προβιοτικά βακτήρια τα οποία να εκκρίνουν, ζυμώνουν και συνθέτουν στο έντερό μας τους σχετικούς μεταβολίτες. Και τα συμβιωτικά; Για τον ίδιο λόγο. Για να βοηθήσει το μικροβίωμα να παράγει μεταβολίτες. Δηλαδή η αποστολή των προβιοτικών και των πρεβιοτικών είναι η ίδια: να εξασφαλίσουν στον οργανισμό μας τους απαραίτητους για αυτόν μεταβολίτες.
Επομένως, η λύση είναι προφανής.
Αντί να δίνουμε στον οργανισμό μας προβιοτικά ελπίζοντας ότι θα είναι σε θέση να παράγουν στα έντερά μας αρκετούς μεταβολίτες που χρειαζόμαστε, καθώς και πρεβιοτικά, ελπίζοντας επίσης ότι θα συμβάλουν στην παραγωγή αυτών των μεταβολιτών, να του δώσουμε απευθείας αυτούς τους μεταβολίτες. Και μάλιστα σε επαρκή ποσότητα. Ευφυέστατο και απλό.
Έτσι, μετά από 50 χρόνια, σε συνέχεια της ιδέας των προβιοτικών, εμφανίστηκαν τα μεταβιοτικά.
Τα μεταβιοτικά είναι ακριβώς οι μεταβολίτες, που παράγονται από τα προβιοτικά βακτήρια και που είναι απαραίτητοι για την σωστή λειτουργία του οργανισμού. Μόνο που παράγονται έξω από το σώμα, σε περιβάλλον που περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά και ουσίες που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη των προβιοτικών βακτηρίων και σε άριστες ευνοϊκές συνθήκες που δημιουργούνται για αυτά, χωρίς σύγκρουση με το «γηγενές» μικροβίωμα και το ανοσοποιητικό σύστημα.
Τα μεταβιοτικά δεν περιέχουν ζωντανούς μικροοργανισμούς, αλλά μόνο τους εκκρινόμενους, ζυμωμένους και συντιθέμενους από αυτά μεταβολίτες ή/και τα προϊόντα λύσης και τα δομικά τους στοιχεία.
Παίρνοντας ένα μεταβιοτικό, ο οργανισμός λαμβάνει έτοιμους όλους τους μεταβολίτες οι οποίοι, υπό ιδανικές συνθήκες, θα έπρεπε να παραχθούν από τα δικά του προβιοτικά βακτήρια.
Με τη λήψη μεταβιοτικών, διατηρείται η ισορροπία του εντερικού μικροβιώματος, καταστέλλεται η ανάπτυξη παθογόνων, υποστηρίζεται η διαδικασία πέψης, απενεργοποιούνται οι τοξίνες και τα αλλεργιογόνα, διεγείρεται το ανοσοποιητικό σύστημα και βελτιώνεται η γενική κατάσταση του οργανισμού.
Σύμφωνα με τα ισχύοντα το 2023, οι έρευνες σχετικά με αυτήν την ιδέα αποδεικνύουν ότι υπάρχει επαρκές όφελος από τη χρήση των μεταβιοτικών.